Lettergrootte:

Informatie

Auteursvermelding: Gemeente Bunschoten – juli 2012
Kolkplein 7
Gemeentelijk monument
Datering: 1895
Locatie: Bunschoten - Spakenburg, Bunschoten
Kolkplein 7, 3751 EE
Coördinaten: 52.24317,5.375022
Gebied: Gemeentelijk beschermd dorpsgezicht "Historische-As Bunschoten" (Centrale-As)
 
Inleiding
Bunschoten had vroeger een haven ten noorden van het dorp, de Kolk genaamd. Het oostelijke deel van de haven is gaan verlanden en werd daarna gebruikt als landbouwgrond. Door de lage opbrengst van dit stuk grond werd het met ’Kostverloren’ aangeduid. In 1933 werd het laatste deel van de haven gedempt. Het plein kreeg toen zijn huidige naam. Vanaf 1889 werd dit terrein gebruikt door de Dolerende Kerk. In de negentiende eeuw ontstond er binnen de Nederlands Hervormde Kerk een beweging die zich verzette tegen bepaalde hervormingen. Uiteindelijk was het gevolg hiervan een scheuring binnen de kerk. In het hele land werden nieuwe kerkgenootschappen gesticht. Door deze beweging, de Doleantie genaamd, ontstond de Dolerende Kerk. In 1887 besloot de kerkenraad van de Nederlands Hervormde Gemeente in Bunschoten te ‘gaan doleren’. Na een uitspraak van de classis in Amersfoort werd duidelijk dat ze geen aanspraak konden maken op het Nederlands Hervormde kerkgebouw. In 1890 werd daarom een houten noodkerk gebouwd. Direct er na, in 1890, kreeg architect Jurling uit Nijkerk opdracht om een stenen kerk te ontwerpen. De bouw ving aan in juli 1890. Jurling ontwierp tevens de pastorie (1890), een school (1894) en een onderwijzerswoning voor de School met de Bijbel (1895). De panden werden gebouwd door de firma H. Dekkers uit Bunschoten. Kolkplein 7 is de oude onderwijzerswoning. De bouwkosten bedroegen ƒ 3400,-. De woning kreeg één bouwlaag onder een mansardekap achter een schijngevel. Het had op de begane grond twee vensters en een deur en op de eerste verdieping één venster. Vermoedelijk rond 1941 werd het pand voorzien van een extra verdieping waardoor het op de eerste verdieping drie vensters kreeg. De kapvorm bleef gelijk. Op een ongedateerde foto uit 1962 is deze situatie vastgelegd Het verhogen van oudere woningen van voor 1900 met één bouwlaag en kap kwam vanaf het begin van de 20e eeuw vaker voor in Bunschoten. In 1984 werd het pand gerenoveerd. Het pand heeft een achteraanbouw uit recentere tijd. Volgens de overlevering stond daar voorheen ook een aanbouw met dezelfde afmetingen.

Omvang bescherming
De bescherming betreft het woonhuis uit 1895. Het niet constructieve interieur is van bescherming uitgesloten.

Stedenbouwkundige en landschappelijke aspecten
Het woonhuis ligt aan de oostzijde van het Kolkplein. Het is het meest noordelijke gebouw in een blok dat gevormd wordt door de gebouwen van de voormalige Dolerende Kerk. Het blok wordt aan de westkant begrensd door het Kolkplein en aan de noord- en oostkant door de Kostverloren. Het gehele blok maakt onderdeel uit van het historische stratenpatroon. Het pand ligt in de rooilijn.

Architectonische beschrijving
Het woonwinkelhuis heeft een rechthoekige plattegrond met twee bouwlagen en een zolder onder een mansardekap met wolfseind. Het dak is gedekt met geglazuurde zwarte nieuw verbeterde Hollandse pannen. De gevels zijn opgetrokken in een rode baksteen. De nokrichting staat haaks op de straat. In het metselwerk tussen de begane grond en de eerste verdieping is een rollaag aangebracht. De voorgevel bestaat uit drie traveeën. De indeling op de begane grond van links naar rechts is als volgt: twee T-vensters en rechts een paneeldeur met bovenlicht. Op de verdieping bevinden zich drie T-vensters die iets lager zijn dan op de begane grond. De zolder heeft een dubbel naar buitendraaiend raam met in ieder venster een zesdeling. Boven de vensters en de deur op de begane grond zijn hanenkammen met sluitstenen in een diamantvorm aangebracht. Op de verdieping zijn de ramen voorzien van een hanenkam. Boven het venster op de zolder bevindt zich een rollaag. In de linkerzijgevel bevinden zich op de begane grond van links naar rechts een T-venster, een paneeldeur met bovenlicht en nog een T-venster. Direct boven de deur op de verdieping bevindt zich eenzelfde venster. Verdeeld over de gevel bevinden zich diverse gevelankers. De achtergevel bestaat voor een deel uit een aanbouw van een bouwlaag. Op de eerste verdieping bevinden zich twee muuropeningen. Van links naar rechts: een dubbele glasdeur en een schuifvenster met beneden een tweedeling. In het achterste dakschild bevindt zich een dakkapel met een dubbel naar buitendraaiend raam met bovenlicht. De rechterzijgevel is woningscheidend. Het rechts gelegen gebouw ligt iets terug maar is op de begane grond tot aan de rooilijn uitgebouwd. Kolkplein 7 heeft daardoor in de rechtergevel op de eerste verdieping een T-venster. Alle T-vensters op de verdieping zijn uitgevoerd als dubbele, naar buitendraaiende vensters met bovenlicht.

Waardestelling
Het woonhuis is vanuit cultuurhistorisch, architectuurhistorisch en stedenbouwkundig oogpunt van algemeen belang voor Bunschoten: - als onderdeel van en als herinnering aan de sociaal-religieuze ontwikkeling van Bunschoten; - als bijzonder als onderdeel van het ensemble van de Doleantiegebouwen aan het Kolkplein 1 t/m 7; - als typologisch voorbeeld van een eenvoudige ambtswoning van een notabel persoon die qua rangorde niet bovenaan de ladder stond; - door de architectonisch gaaf bewaarde hoofdvorm, materiaalgebruik en detaillering van de voormalige onderwijzerswoning; - als voorbeeld van een functionele ontwikkeling bij woningen van voor 1900 met één bouwlaag en kap in Bunschoten, om deze vanaf de 20e eeuw met een bouwlaag te verhogen; - vanwege de beeldbepalende ligging op de hoek van het Kolkplein in een historisch gegroeid dorps gebied; - als onderdeel van het historisch stratenpatroon Kolkplein/Kostverloren met een gave structuur en een herkenbaar visueel karakter.

Bronnen en literatuur
- Cazemier, D. en B. Olde Meierink, Monumenten Inventarisatie Project, Gemeente Bunschoten., Provincie Utrecht. Dienst Ruimte en Groen, 1992, 5.2 Objectinventarisatie; objectnummer 47. - Gaasbeek F., ‘Bunschoten, geschiedenis en architectuur’, Uitgeverij Kerckebosch BV, Zeist 1992, p. 141. - Gemeente Bunschoten, ‘Zicht op monumenten. Een nota over het monumentenbeleid in de gemeente Bunschoten’, Bunschoten 1986, Hoofdstuk VII Inventarisatie van de panden, Objectnr: Bun 3. - Kolman, C., B. Olde Meierink, R. Stenvert, Monumenten in Nederland, Utrecht, Zeist/Zwolle, 1996, p. 104. - De informatie over de achteraanbouw is gebaseerd op een gesprek met de heer P. Koelewijn, lid van de fotocommissie van de Historische Vereniging ‘Buncote’ Bunschoten en oud bewoner van het pand, op 8 december 2010. - Historisch Bouwarchief Gemeente Bunschoten, dossier BA1984162.



Commentaar/Reacties

Er zijn nog geen reacties op dit item
Titel (niet verplicht)
Naam (niet verplicht)
Bericht
Upload
Beveiligingscode:
Niet leesbaar? Vernieuw tekst