Informatie
Havendijk 12
| Gemeentelijk monument
| | Datering: | 1921/1/975 | | Locatie: | Bunschoten - Spakenburg, Spakenburg | | Havendijk 12, 3751 AJ | | Coördinaten: | 52.25494,5.38095 | | Gebied: | Rijksbeschermd dorpsgezicht "Havengebied Spakenburg" | | Onderdelen: | Woonhuis (voormalige schuur) en erf | | Vroegere functie: | Werkplaats scheepstimmerman | | Architect: | 1975: Architectenbureau Blokhuis | | Opdrachtgever: | 1975: S.T. Koelewijn | Auteursvermelding: Gemeente Bunschoten 2012| Auteursrechten: | | | | | Inleiding | Van oorsprong kenmerkte de bebouwing aan de Nieuwe haven zich door een keur van bedrijfsgebouwtjes waaronder (taan)schuren, opslagruimtes en een paar woningen. Tegenwoordig rest van dit beeld alleen nog de westkant: de Havendijk. De Havendijk is ontstaan als strekdam tussen de Oude Haven en de Nieuwe Haven bij de aanleg van de Nieuwe Haven in 1882. Aan de kop van de dijk bevindt zich de visafslag, gebouwd in 1923.
De beide kanten van de dijk heten respectievelijk Oude Haven (aan de westkant) en Havendijk (aan de oostkant). Over de rug van de strekdam, tussen de straten Oude Haven en Havendijk, loopt een steeg. De beide straten liggen iets lager om hun functie als havenkant te kunnen vervullen. De Oude Haven is in de loop der tijd volgebouwd op een manier die karakteristiek is voor Spakenburg. Eenvoudige vissershuisjes en schuren zijn in verschillende hoogten, nokrichtingen en materialen (hout en baksteen) tegen de dijk gebouwd. Aan de Havendijk verschenen in verhouding meer schuren dan woningen en staan de nokrichtingen grotendeels parallel aan de straat. Tussen de achtergevels van beide straten bleef de hierboven genoemde steeg bestaan. Gedurende de tijd werd deze steeds verder dichtgebouwd waardoor panden aan de Oude Haven en Havendijk één geheel werden. De bebouwing is dan doormiddel van smalle openingen in de gevelwand te bereiken, soms nog via een omliggend erf. Typerend voor het straatbeeld van de Havendijk zijn de parallelle nokrichtingen en de individuele gebouwtjes die tegen de dijk aan zijn gebouwd. Havendijk 12 ligt aan het begin van de dijk, dicht bij de Hoekstraat. De schuur is oorspronkelijk in gebruik geweest als werkplaats van de scheepstimmerman Tijmen Koelewijn. Hij maakte masten, zwaarden, gieken en andere houten scheepsbenodigdheden. Op oude foto’s van de haven, teruggaand tot 1923, is de schuur door zijn typerende zwarte silhouet herkenbaar. De schuur is in 1975 opnieuw opgebouwd als een woning nadat het in de jaren 60 in bezit kwam van fietsenmaker Steven Koelewijn. Het is onbekend welke bouwdelen nog authentieke zijn. De stijl en hoofdvorm zijn hierbij grotendeels behouden gebleven. De nok werd iets hoger en kreeg dakkapellen en de houten gevel werd niet meer geteerd maar geverfd.
| | Omvang bescherming | De bescherming betreft de schuur en het bijbehorende verhoogde erf aan de zuidkant.
| | Stedenbouwkundige en landschappelijke aspecten | Het pand is vrij gelegen en ligt op de rooilijn. De voorkant ligt aan de straat Havendijk, de achterkant aan de steeg. Aangezien de steeg hoger is dan de Havendijk staat het pand aan de voorkant op palen. Aan de linkerkant heeft de schuur een smal erf dat tevens de overgang vormt van de hoog gelegen steeg tussen de Havendijk en de Oude Haven naar de eveneens hoog gelegen Hoekstraat. Een smalle ruimte scheidt het pand van het rechter buurpand. De schuur ligt iets naar voren ten opzichte dit pand. Aan de achterkant loopt de steeg die Oude Haven en Havendijk van elkaar scheidt. Zoals wel vaker in Spakenburg heeft deze steeg geen naam en wordt gezien als een verlengstuk van de Havendijk/Oude Haven. Voor veel huisjes is deze steeg ook de toegang tot de voordeur. Doordat de steeg zo smal is en de bebouwing steeds inspringt, is een soort gemeenschappelijk erf ontstaan. De schuur markeert het begin van de steeg die tussen de panden aan de Oude Haven en de bebouwing aan de Havendijk ligt. Tevens markeert de schuur en het bijbehorende erfje aan de zuidkant het begin van de bebouwing langs de Havendijk. Daarmee spelen het gebouw en erfje een beeldbepalende rol aan de Havendijk.
| | Architectonische beschrijving | De houten schuur heeft één bouwlaag en een zolder. Het is gebouwd met rabatdelen en heeft een mansardekap met de nok parallel aan de Havendijk. Het dak is gedekt met rode en zwarte opnieuw verbeterde Hollandse pannen met schubvorsten. De schuur staat met de voorgevel op betonnen palen. De ruimte ertussen is dichtgezet met houten rabatdelen met luiken. De lange voorgevel heeft een viertal zesruits openslaande vensters met luiken aan weerszijden. Op het dak staan drie dakkapellen met zinken zijwangen en lessenaardak. In de dakkapellen bevinden zich vierruits vensters. De linkerzijgevel heeft op de begane grond een pui die bestaat uit een drietal zesruits openslaande deuren. Op de eerste verdieping is een zesruits venster aangebracht. De windveren van de mansardekap hebben in het midden een gedecoreerde makelaar. De rechterzijgevel heeft een vierruits venster op de eerste verdieping.
De achtergevel ligt aan de steeg en heeft een voordeur met bovenlicht, twee vierruits vensters en een klein vierkant venster. In het midden van het dak is een dakkapel geplaatst die door de dakvoet steekt. De dakkapel heeft een zesruitsvenster en wangen van rabatdelen onder een kroonlijstje.
| | Waardestelling | Havendijk 12 is vanuit cultuurhistorisch, architectuurhistorisch en stedenbouwkundig oogpunt van algemeen belang voor Spakenburg:
- als bijzondere uitdrukking van een sociaal economische ontwikkeling van Spakenburg en dan in het bijzonder de groei van de visserij en de daaraan verwante activiteiten;
- Havendijk 12 maakt onderdeel uit van een historisch gegroeid stedelijk gebied en speelt daarin een beeldbepalende rol;
- vanwege de esthetische kwaliteiten die vertegenwoordigd worden door de massa en kleur van dit houten gebouw;
- vanwege zijn zeldzaamheid in architectuurhistorisch en typologisch opzicht: als een van de weinige resterende houten gebouwen aan de Nieuwe Haven;
- als onderdeel van een complex (schuur en bijbehorend erf) waarvan de samenstellende delen een gaaf en herkenbaar visueel karakter hebben;
- omdat het zichtbaar iets verteld over zichzelf en zijn voorganger, als nijverheidsgebouw aan de haven, en de ontstaansgeschiedenis van Spakenburg waarbij de aan de visserij en verwante nijverheid behorende bebouwing vroeger het straatbeeld domineerde.
| | Bronnen en literatuur | - Beek, A. van., ‘Plaatsen van herinnering: de zwarte loods’ in: De Bunschoter, 15 feb. 2008.
- Gemeente Bunschoten, ‘Zicht op monumenten. Een nota over het monumentenbeleid in de gemeente Bunschoten’, Bunschoten 1986, Hoofdstuk VII Inventarisatie van de panden, Objectnr: Bun 124.
- Gaasbeek F., ‘Bunschoten, geschiedenis en architectuur’, Uitgeverij Kerckebosch BV, Zeist 1992, p 121-124.
|
Commentaar/ReactiesEr zijn nog geen reacties op dit item |
|
Detail